In de tsarentijd waren badplaatsjes ten westen van Riga al een geliefde bestemming om de vrije tijd door te brengen: een mooie combinatie van strand en dennenbossen.
De kaart – ‘Mondnacht am Strande von Majorenhof’- is geschreven in Edinburg.
Het stempel zal БИЛЬДЕРЛИНГСГОФЪ (BILDERINGSGOF). De Letse plaats Bulduri werd in het Duits aangeduid als Bilderingshof. Deze drie plaatsen zien we op een rij liggen op de kaart uit Baedeker (1914).
Jūrmala
De plaatsjes, waarover we hier spreken horen nu bij het stadje Jūrmala. De naam betekent ‘strand’ of ‘zeekant’. Het gebied was vroeger een deel van Riga en werd ook wel aangeduid met ‘Rīgas Jūrmala’, Riga-aan-Zee dus. In het Duits werd het gebied ook Riga-Strand genoemd. De plaats Jūrmala is in 1959 gevormd en bestaat nu uit de volgende plaatsjes, van west naar oost: Ķemeri, Jaunķemeri, Sloka, Kauguri, Vaivari, Asari Melluži, Pumpuri, Jaundubulti, Dubulti, Majori, Dzintari, Bulduri en Lielupe. Het stadsdeel Majori kan beschouwd worden als het stadscentrum.
Ķemeri is nu een belangrijk stadsdeel en was in de tsarentijd al belangrijk om z’n geneeskrachtige bronnen en modderbaden. Aan deze plaats zal elders op deze site aandacht besteed worden.
Op de middelste detailkaart zien we de drie plaatsjes, Majorenhof, Edinburg en Bilderlingshof, op een rijtje liggen, ingeklemd tussen de zee en de rivier de Aa.
De kaart hierboven is vanuit Riga verzonden naar Perm.
Majori
In de stempels zijn – na transcriptie – de Duitse namen terug te vinden. Ook hert stempel van Majori is een transcriptie van de Duitse naam.
Op de kaart is een enkelring-stempel geplaatst, ‘cross-date’, van МАIОРЕНГОФЪ (MAIORENGOF). In het stempel is ook het gouvernement aangegeven: ЛИФЛ. (LIFL.), Lijfland, en -met wat vergroten met de computer Г (G), de afkorting voor Gubernya, Gouvernement.
Over Majorenhof weet de Baedeker 1912 te melden, dat het een uur reizen met de trein vanaf Riga was, een afstand van 22 werst. Dit is ruim 23 kilometer (1 west is 1,067 km.). Ook ging er een stoomboot naar Majorenhof/Dubbeln. Er waren volgens Baedeker veel Russen onder de badgasten en het was de luidruchtigste en drukste badplaats.
Baedeker -Englise editie 1914- over Majori:
“Majorenhof is the most crowded and popular of the resorts on the Riga coast. Those who wish quieter quarters should select the See-Str.in preference to the lively Johman-Str. Among the visitors are many Russians. Boating may be had on the Aa, but caution must be observed with sailing-boats.”
Majori werd in de 17e eeuw gekocht door de familie Fircks en het gebied bleef tot de eerste Wereldoorlog in bezit van deze familie. Het landgoed was in het midden van de XVII eeuw van majoor Fircks, majoor in Poolse dienst en erg trots op zijn titel: Majorenhof. Het land werd in stukjes verdeeld om zomerhuizen te bouwen. Als in 1877 de spoorweg tussen Riga en Tuckums –via Majori- voltooid is, komt het ‘toerisme’ echt goed op gang en Majori word een van de meest levendige centra aan de kust.
Het zeepaviljoen is gebouwd in 1909 en ontworpen –in een historiserende stijl – door A. Medlinger. Een beroemde gast was koning Gustav V van Zweden, die in de zomer van 1929 een bezoek bracht. Het staat er nog steeds –Tirgonu iela 1 – en is nu een particuliere woning.
Als in 1877 de spoorweg tussen Riga en Tuckums –via Majori- voltooid is, komt het ‘toerisme’ echt goed op gang en Majori word een van de meest levendige centra aan de kust. Kaarten uit Majori en de andere badplaatsen uit het gebied hebben wel vaker een spoorwegstempel. Ook de ansichtkaart hierboven -met de afbeelding van het zeepaviljoen is via de spoorwegpost vervoerd: via de spoorpostwagon van de trein Riga-Tuckums, de lijn langs de kust richting Riga. Het stempel heeft de aanduiding РИГА – ТУККУМЪ (RIGA TUKKUM), Riga-Tuckums. De kaart gaat naar Riga en heeft als aankomststempel het KRAGmachinestempel van Riga met 4 lijnen.
De afbeelding op de kaart is ook te vinden in een fotogidsje uit deze periode:
ВИДЫ РИЖСКАГО ВЗМОРЬЯ [Beelden van het kustgebied bij Riga]. – 2e uitg.. – Riga : Ernst Plates, ca. 1910
Uit de –Russischtalige- inleiding: “De roem van het gebied wordt steeds groter voor iedereen die weet van de gezondheid van het zeewater en zeelucht.”
Majorenhof. Zee Paviljoen. Het –Russischtalige- fotogidsje spreekt in de inleiding over Majorenhof: een heerlijk zeepaviljoen met prachtig uitzocht op de schitterende zee.
Groeten uit Majori.
Deze kaart is verzonden vanuit Riga -enkelring-cross-date-stempel- naar Hilversum (13 december 1902). De kaart toont een aantal afbeeldingen uit Majori:
De afbeeldingen op deze kaart:
In Majori werd in 1870 Hom’s hotel gebouwd, met een tuin voor concerten. Het muziekleven was in Majori geconcentreerd. Hier werd ook het eerste concert van Letse muziek gegeven in 1905. Het gebouw van de concerttuin brandde af in 1913.
Hier werd in 1870 ook het eerste sanatorium in dit gebied geopend. Het sanatorium – Marienbad-was een initiatief van Dr. Johann Christian Nordström. Patiënten konden er terecht voor fysiotherapie en ‘klimaat-therapie’. In de tweede wereldoorlog werd het hoofdgebouw verwoest en later weer verbouwd. Ongewijzigd bleven de toren, de aanbouw aan de galerij en de ingangstoren.
Dzintari
Edinburg – nu Dzintari- kreeg deze naam ter ere van de prins van Edinburg, die trouwde met de dochter van tsaar Alexander II. Het echtpaar heeft hier ook het Kurhaus bezocht. In 1897 werd hier een Kurhaus met zeepaviljoen gebouwd. Edinburg was onder de aristocraten geliefd, ook voor romantische avontuurtjes.
De kaart is, zoals veel kaarten in het Baltische Gebied, geschreven in het Duits, maar alleen voor een deskundige (Gijs Hamoen) te lezen:
“Liebe Rosel, lieber Adam! Rosels Karte habe ich mit Freude erhalten, zumal mein Geburtshaus darauf ist, hat sie mir grosze Freude gemacht. Im August also werdet Ihr in Berlin sein.
Na, dann viel Vergnügen ! Liebe Rosel, Bilder habe ich keine von mir hier, aber in nächster Woche werde ich mir welche machen lassen, da bekommt Ihr eins von mir.
Grüszt Onkel und Tante recht schön von mir und Euch viele Grüsze von Euere Cousine Elisabeth.”
Nederlandse vertaling:
‘Beste Rosel, beste Adam! Rosels kaart heb ik met vreugde ontvangen, vooral omdat mijn geboortehuis er op staat, heeft die mij grote vreugde gegeven. In augustus zullen jullie dus in Berlijn zijn. Nu, veel plezier dan! Beste Rosel, foto’s van mij heb ik hier niet, maar komende week zal ik er een paar laten maken, dan krijgen jullie er een van mij. Groet oom en tante recht hartelijk van mij en jullie veel groeten van jullie nicht Elisabeth.’
Op kaarten uit Majori en andere plaatsen van Riga’s Jurmala vinden we ook vaak spoorstempels. De kaart hierboven heeft het ovale spoorstempel Riga-Tuckums en het KRAG-machinestempel van Riga.
Dubulti
Het begin van de 19e eeuw kan gezien worden als de startpunt van het kuuroord Jurmala: het Russische leger zond gewonden uit de oorlog tegen Napoleon naar Dubulti.
In vissersdorp Dubbeln, in het Lets Dubulti, werden midden 19e eeuw de eerste zomerhuizen gebouwd. Het eerste hotel in het gebied is in 1834 in Dubulti gebouwd. Ook werd in Dubulti in 1846 een Kurhaus met een grote danszaal gebouwd.
Er was een aanlegplaats en in 1844 vervoerde de eerste stoomboot 150 gasten tegelijk aan. Later waren er 5 stoomboten in dienst, vanuit Riga en Jelgava. De ‘Undine’ was de grootste en kon 500 gasten vervoeren.
Voor de organisaties van diensten ten behoeve van de gasten, werd in
Dubulti in 1851 de eerste ‘Resort Organisatie’ opgericht. Er was sinds 1840 ook een voorloper, een ‘Comité van vakantiemakers’. Volgens de Engelse Baedeker –1914- is Dubbeln, de oudste van de badplaatsen, ook echt rumoerig en druk en onder de badgasten zijn veel Joden. Middelpunt van het badleven is in deze tijd het Kurhaus.
Met de circulaire no. 53 van 12 april 1860 werden nieuwe standaard-stempels geïntroduceerd in heel Rusland. Deze stempels zijn – zoals we zien op de brief hierboven – enkelring-stempels, met de datum op drie regels: dag in Arabische cijfers, maand in cyrillische afkorting, jaar in vier Arabische cijfers.
Op de kaart hieronder is een nieuw stempel van ДУББЕЛЬНЪ [DUBBELN] gebruikt: het double-cross-type.
In circulaire 13 van 5 april 1890 kwam de instructie om Romeinse cijfers te gebruiken voor de maand in de nieuwe stempels. Dit gebeurde op suggestie van de U.P.U., de Universal Postal Union. Ook de stempels in Rusland veranderden: het ‘crossed date’-type. In het midden ston eerst de dag, daaronder de maand (in Romeinse cijfers), links van het geheel de eeuw en rechts de rest van het jaar.
Op de kaart hieronder is weer een ander stempel gebruikt: dubbelring-stempel.
Melluži en Asari
Karlsbad –met Kurhaus- en Assern, de meest westelijke van de grotere Rigase badplaatsen waren eenvoudiger en rustiger, in 1912 althans.
Melluži, de huidige naam voor Karlsbad en Asari, de huidige naam voor Assern waren beroemd om hun aardbeientuinen. De aardbeien werden ook op de markten van Riga en St. Petersburg verkocht.
Badleven
Eind 19e eeuw werd door mannen meestal geen badkleding gebruikt. Vrouwen droegen een hemd, die het lichaam bedekten van de hals tot de enkels. Vanuit een strandkoetsje ging men het water in. Bloot baden mocht alleen als je een koets had met een zeil ervoor. Mannen en vrouwen werden met het baden wel van elkaar gescheiden.
Aan het strand van Majorenhof –en de andere badplaatsen- waren tijden vastgesteld voor het bezoek: “ohne Badeanzug bis 10 Uhr morg. Männer, 10-1 Uhr Frauen; mit Badeanzug 1-3 Uhr Männer, 3-5½ Uhr Frauen. Bad 10 kop. Die strandpromenade ist von 1 Uhr mittags freigegeben.” (Baedeker 1912, p. 61).
Aan het strand waren ook hutten gebouwd, waar men zich kon omkleden en steigers vanwaar men gemakkelijk in het water kon komen zonder te waden. Sommige plaatsen hadden ook badkoetsjes, waarin men in het water werd gereden.
Volgens Baedeker 1912 heeft het gebied tussen Bilderingshof en Assern jaarlijks van juni tot eind augustus 80.000 gasten.
