Palanga

 

Het stempel ПОЛАНГЕНЪ [POLANGEN] is gedateerd 24.8.09. We hebben het hier over de Litouwse plaats Palanga, aan de kust van de Oostzee.

Poststukken uit Palanga kunnen ook onderdeel uitmaken van de collectie van de Letland-verzamelaar. Na de eerste wereldoorlog ging het gebied rond Palanga deel uitmaken van het onafhankelijke Letland. Onder de tsaren hoorde de stad bij het gouvernement Koerland, dat met een deel van gouvernement Lijfland het nieuwe Letland ging vormen.

De Russische naam is afgeleid van de Duitse naam Polangen. De plaats heeft ook nog een Poolse naam: Połąga.

Op de beeldzijde van de kaart staat de aanduiding ‘Le chateau du comte Tysckewicz’.

Het huis Tyszkiewicz was een familie van Pools-Litouwse magnaten. In 1824 kocht graaf Michał Tyszkiewicz Palanga. Zijn kleinzoon Jósef Tyszkiewicz bouwde een pier en per schip werden passagiers en stenen vervoerd naar Liepajā.

Zijn zoon, Feliks Tyszkiewicz, liet het Tiškevičiai paleis bouwen. Het neo­renaissance paleis is tussen 1893 en 1897 gebouwd door de beroemde Duitse architect Franz Schwechten. Tussen 1897 en 1907 werd ook een park aangelegd rond het paleis, ontworpen door de Franse landschapsarchitect Édouard André.

Antonia, de vrouw van Feliks Tyszkiewicz, kreeg in 1907 een gezonde jongen, Stanislaw, na een moeilijke zwangerschap. Daarna liet Feliks uit dankbaarheid een beeld van Jezus voor het paleis plaatsen. Zijn zoon Stanislaw is met zijn vrouw tijdens de Tweede Wereldoorlog verdreven uit Palanga.

Het beeld dat op de kaart te zien is is in 1948 door de communisten verwijderd.

In 1993 werd een reconstructie van het beeld gemaakt op basis van oude foto’s en werd het beeld op de oude plek neergezet. Sinds 1963 is het Palanga Amber museum in het paleis gevestigd. Het park werd een botanische tuin.

Stempels

De stempels uit de periode van de tsaren zijn uitgebreid geïnventariseerd in het handboek van Von Hofmann voor Letland. Het hier gebruikte dubbelringstempel met serieletter a heeft als vroegste –gerapporteerde-datum 22.08.06 en als laatste datum 11.06.14.
Hetzelfde type stempel is ook bekend met serieletter v (de tweede letter van het cyrillische alfabet).
Behalve het hier gebruikte dubbelring-stempel zijn van Polangen nog drie oudere enkelringstempels bekend.

Na de Eerste Wereldoorlog krijgt Polangen de naam Palanga en hoort bij Letland. Er is dus een Lets postkantoor in de periode 13.03.1919 en 30.03.1921. Er is 1 Lets stempel in gebruik geweest, type 4: omgebouwd Ob.Ost. stempel met de plaatsnaam bovenin en landsnaam onderin.

Na de Letse periode volgen de 7 verschillende Litouwse stempels.

Dit stempel, type 8 met serieletter E, was -volgens het stempelhandboek in gebruik tussen 9.VIII.38 – 5.IX.44.

Het stempelhandboek:
Litauen : Handbuch der Philatelie und Postgeschichte
Teil 4 : Poststempel in Litauen : Normstempel und provisorische Entwertungen 1918 1940/41 = Pašto antspaudai Lietuvoje = Postal markings in Lithuanua with tables in English / Vytautas Fugalevičius, Martin Bechstedt. – Bargteheide : Martin Bechstedt Verlag, 2015. – 380 p. – ISBN 978-3-942841-02-6
pagina 116: stempels Palanga.
De beeldzijde van deze kaart geeft een foto van het strand bij Palanga.

De kaart hieronder heeft een ander stempel.
Het stempel op deze kaart, serieletter D, staat in het stempelhandboek: Type 8 (dubbelcirkel, klein-24/26 mm- tussen 1926 en 1944). De bekende gebruiksdata van dit stempel van Palanga: 15.VII.37 – 12.IX.37.
Ook deze kaart heeft op de beeldzijde een foto van Palanga vanaf het strand.

Tweede Wereldoorlog

In de Tweede Wereldoorlog zijn weer Duitse stempels in gebruik: drie verschillende stempels Deutsche Dienstpost Ostland (serieletter a, b, en c).

Op 4 november 1941 werden de OSTLAND-opdrukken uitgegeven: Hitler-zegels met zwarte opdruk “OSTLAND”. De 18 verschillende opdrukzegels (Mi. 1-18) zijn gedrukt bij de Rijksdrukkerij in Berlijn. In 1943 verschenen nog twee aanvullende waarden (Mi.19-20). Verder kwamen in 1942 nog automaat-rollen uit met 4 en 6 Pfennig samen.

 

 

Na de Tweede Wereldoorlog worden uiteraard weer Sovjetstempels gebruikt en na de hernieuwde onafhankelijkheid gekapte Sovjetstempels en nieuwe Litouwse stempels.

Tijdens de sovjet periode zijn er postwaardestukken uitgegeven met een afbeelding uit Palanga.
De envelop hieronder is uitgegeven op 17 februari 1977.

In de Sovjet-Unie zijn ook veel geïllustreerde briefkaarten of ansicht­kaarten als postwaardestuk uitgegeven. Een catalogus uit 1992 geeft een beschrijving van ca 20.000 van dit soort postwaardestukken.
De kaarten zijn ook als pakket verkocht: 10 stuks. Ook Palanga was een toeristische bestemming en kwam dus in aanmerking om een pakket met ansichtkaarten-postwaardestukken uit te geven.

Het hierboven beschreven Tiškevičiai paleis werd in de Sovjet periode het Amber Museum.
De adreszijde met het ingedrukte zegel:
Nog een kaart -postwaardestuk-  met het museum:
De adreszijde van deze kaart:

Afbeeldingen uit Palanga zijn ook te zien op enveloppen –zonder ingedrukt zegel, dus geen echte postwaardestukken-, uitgegeven door het toenmalige Litouwse ministerie van Verbindingen in de jaren 1950-1990.

Deze envelop, uitgegeven door Litouwse ministerie van Verbindingen, laat niet alleen het strand van Palanga zien, maar heeft ook een tweetalig sovjet-stempel van Palanga. Cyrillisch in het stempel:
ПАЛАНГА ЛИТ. ССР [PALANGA LIT. SSR].
De achterzijde is ook gevuld met afbeeldingen:

Kostas Aleksnynas heeft een catalogus van deze enveloppen samengesteld:
Meniniû Vokû Katalogas 1950-1990 / sudare Kastas Aleksynas.
Deze ‘Catalogus van kunstzinnige enveloppen 1950-1990’ is uitgegeven in Vilnius in 1991.
In de –Litouwse- inleiding lezen we dat het de bedoeling was om kunstzinnige afbeeldingen op de enveloppen te drukken, waarop Litouwen trots kon zijn. Ze werden als kunstwerken beschouwd en gretig verzameld.
Literatuur:Enveloppen uit de Sovjet-periode van Litouwen / Jan Kaptein
In: HBG 2001 ; 39. – p. 54-55

De onderstaande envelop heeft ook als onderwerp Palanga, maar is verzonden uit Nemenčinė, vlakbij Vilnius.
De envelop gaat naar КОМИ АССР [KOMI ASSR]: een gebied ten noordwesten van het Oeral-gebergte. Op 5 december 1936 kreeg dit gebied de naam ‘Komi Autonome Socialistische Sovjet Republiek’, de Komi ASSR.
Onder Stalin werden hier gevangenen naar de strafkampen gestuurd. De voornaamste ‘correctieve werkkampen stonden onder de administratie van het regeringsbureau ГУЛаг [GULag]. De naam GULag is een acroniem voor ‘Glavnoye upravleniye ispravityelno-trudovykh lagerey i koloniy’, Hoofd-administratie van de Corrective Werkkampen en kolonies’ van de NKVD. GULag is officieel opgericht op 25 april 1930 en opgeheven 13 januari 1960.

In het adres is ook de plaats genoemd: Г. ИНТА [G. INTA], Г. is de afkorting voor ГОРОД [GORAD], stad.
Inta ligt in het noordoosten van de republiek Komi en is gesticht in 1942. Het was een ‘Correctief Werkkamp’: ook de stad Inta is gebouwd met dwangarbeid, zoals veel steden, spoorwegen en wegen in de republiek Komi.

Sovjet-stempel Palanga

Het tweetalige sovjet-stempel van Palanga. Dit type heeft twee horizontale balken met daartussen de datum.

Het stempel op de brief hierboven is een ouder type: tweetaligdubbelring-stempel, de datum in een raam met ronde zijden links en rechts.

Litouwse republiek 1990 –

Het onafhankelijke Litouwen heeft in 2009 nog een zegel uitgegeven met het paleis-museum.